Is het echt zo slecht gesteld met het verantwoordelijkheidsgevoel bij mannen?
“Daar hebben we niet voldoende zicht op. Wat we wel weten is dat het gebruik van anticonceptie bij vrouwen in Nederland behoorlijk hoog is maar dat er ook wel eens wat mis gaat. Eén op de vijf vrouwen wordt wel eens onbedoeld zwanger en één op de zes heeft problemen met het gebruik van anticonceptie. Wat wij ook weten is dat vrouwen vaak opdraaien voor het regelen van de anticonceptie. Ze klagen er soms over dat mannen er zo makkelijk vanaf komen. Dat heeft ook te maken met het palet aan anticonceptiemethoden dat in Nederland beschikbaar is. Voor vrouwen zijn er meer dan tien methoden, waarbinnen ook nog allerlei varianten mogelijk zijn. Voor mannen heb je alleen maar het condoom en in permanente vorm sterilisatie. Dat laatste is pas aan de orde als je geen kinderen wil, of als je kinderwens voltooid is”.

Is dat het enige, dat er simpelweg meer anticonceptiemiddelen beschikbaar zijn voor vrouwen?
“We hebben ook te maken met de zogenoemde genderrolverwachting. Vrouwen worden eerder verantwoordelijk gesteld voor het voorkomen van een zwangerschap. Als het gaat om het voorkomen van een soa, wordt meer naar de mannen gekeken omdat zij een condoom moeten gebruiken. Er bestaat een soort gesplitste verantwoordelijk die eigenlijk naar een meer gedeelde verantwoordelijkheid moet.”

Samen verantwoordelijk voor anticonceptie

Mannen lijken er soms niet eens bij stil te staan.
“Dat is ook wat wij constateren. We hebben mannen geïnterviewd en dan merk je dat ze nog weinig kennis hebben van de verschillende anticonceptiemethoden en de werking ervan. Ze hebben ook het gevoel dat het de verantwoordelijkheid van vrouwen is: ‘Het is hun lijf, daar moeten ze zelf voor zorgen’, denken ze dan.”

“Er zijn zeker ook mannen die wel betrokkenheid tonen bij hun partner en van mening zijn dat je anticonceptie samen moet regelen. Ze zijn alleen wel zoekende in hoe ze de betrokkenheid kunnen laten zien. Voor mannen is er nog geen mannenpil beschikbaar. Ze realiseren zich nog onvoldoende wat de lasten soms voor vrouwen zijn. Vrouwen moeten op tijd naar een huisarts, recept ophalen, dagelijks aan de pil denken en hebben soms ook nog last van bijwerkingen. In gesprekken met mannen komt naar voren dat ze blij zijn dat ze niet met al die bijwerkingen te maken krijgen. Ze maken zich soms zorgen omdat ze helemaal op de partner moeten vertrouwen. Gebruikt zij wel anticonceptie en doet ze dat ook op de juiste manier, slikt ze haar pil wel elke dag? Dat is voor ons aanleiding geweest om hier meer aandacht aan te besteden. De Wereld Anticonceptie Dag op woensdag 26 september was hiervoor een mooi moment.”

Jullie ondervragen jongeren regelmatig. Ziet u al dat er langzamerhand meer bewustzijn komt bij mannen?
“Wij zien dat hiermee een beweging op gang wordt gebracht. Het wordt door veel media opgepikt en er wordt veel over gepraat op straat. We horen van mannen dat ze hier eigenlijk nooit zo bij stil gestaan hebben: er lijkt een vibe te ontstaan en dat is precies waar we op hoopten.”

Praten over anticonceptie

Hoe kunnen mannen hun betrokkenheid tonen?
“Ze kunnen samen met hun partner het gesprek over anticonceptie aangaan. Wat kunnen zij het beste gebruiken zodat zowel de man als de vrouw zonder zorgen geniet van het seksueel contact? Wat zijn de verschillende methoden en wat past het best? Het kan voor een vrouw fijn zijn als een ander daarover meedenkt. De man kan eventueel meegaan naar de huisarts en het gesprek met haar voorbereiden. Ook kan hij de vrouw helpen herinneren aan de pil. Niet om te controleren, maar om te ondersteunen. Het gaat om oprechte betrokkenheid: dat je laat zien dat de vrouw er niet alleen voor staat. Daarnaast kunnen ze financieel hun steentje bijdragen. De kosten liggen nu eenzijdig bij vrouwen. Zij betalen voor hun anticonceptie en moeten dat ongeveer 25 à 30 jaar lang doen. Andersom geldt dat ook: mannen die altijd de condooms hebben betaald, daar kun je als partner ook aan meebetalen. Ik vind het heel mooi dat dit besef doordringt.”

Mannenpil

Zou het niet heel veel makkelijker zijn als er een mannenpil op de markt komt?
“Het zou fijn zijn als het palet anticonceptiemethoden voor mannen uitgebreid wordt. Sinds de jaren zestig zijn er al initiatieven om iets voor mannen op de markt te brengen. Dat ligt fysiologisch behoorlijk ingewikkeld. Bij vrouwen heb je het over één eicel die per maand bevrucht moet worden, bij mannen komen er bij iedere zaadlozing miljoenen zaadcellen vrij. Hoe kan je die onschadelijk maken, zonder dat het de vruchtbaarheid in gevaar brengt? Daar zijn mannen heel bang voor, net als voor hun libido en de bijwerkingen.”

“De mannenpil is er nog steeds niet. Ik weet wel dat er een mannenpil in ontwikkeling is, maar dat is al heel lang zo. De vraag is bovendien of er mannen zijn die de pil gaan slikken. Ik denk dat daar de crux zit. De farmaceutische industrie weet dat het vooralsnog niet om een hele grote groep gaat die de mannenpil gaat slikken. Als je zo’n pil op de markt wilt brengen, dan vraagt dat om een enorme investering. Dat doe je alleen als je weet dat er een afzetmarkt is. Nederland heeft best een geëmancipeerde samenleving en er zijn zeker goede intenties, maar het is de vraag of ze het ook daadwerkelijk zullen gebruiken. Er zijn nog veel barrières die nog niet geslecht zijn. En het is hierbij ook de vraag of vrouwen de regie uit handen willen geven en op mannen zullen vertrouwen.”

Campagne Rutgers

Hoe probeert Rutgers de boodschap te verspreiden?
“Deze week hebben we verschillende filmpjes ingezet op sociale media. Daarin geven jonge mannen en vrouwen antwoord op vragen als: ‘Wat betekent anticonceptie voor jou?’, ‘Voel jij je verantwoordelijk voor anticonceptiegebruik?’ en ‘Wie betaalt voor anticonceptie?’ De antwoorden kunnen inspireren, maar roepen soms ook verontwaardiging op. In ieder geval zullen ze mensen aan het denken zetten, en hopelijk gaan mannen en vrouwen het gesprek met elkaar aan. Verder hebben we influencers gevonden die onze boodschap onderschrijven en eigen content wilden maken (zie kader). Voor meer informatie verwijzen we steeds naar sense.info, het kanaal voor jongeren met informatie over seksualiteit en anticonceptie en naar seksualiteit.nl. De laatste website is meer gericht op volwassenen. Hier hebben we de campagnepagina ingericht waar alle filmpjes ook op staan. ”

Zijn er andere groepen (zorg)professionals die kunnen helpen de boodschap te verspreiden?
“Verloskundigen, huisartsen, praktijkondersteuners, Sense-verpleegkundigen en abortus-verpleegkundigen hebben hierin allemaal een rol. Heel vaak zitten zij nog met hun eigen bias als het gaat om preventie onbedoelde zwangerschap. In anticonceptie counseling en consulten richten zij zich voornamelijk op de vrouw en wordt er nog onvoldoende aandacht besteed aan partnerbetrokkenheid. De komende tijd gaan we nog meer goede ervaringen ophalen over gedeelde verantwoordelijkheid en zullen we met professionals kijken hoe we hen goed kunnen ondersteunen met tools en informatie. Wij bieden ook scholingen aan rondom anticonceptie counseling.”

---

Influencer Linda de Munck

YouTuber Linda de Munck: ‘Ik probeer de discussie aan te wakkeren’

Om de boodschap aan zoveel mogelijk jongeren te verspreiden, roept Rutgers de hulp in van zogeheten influencers. Zo ging Naomi Felesita de straat op om jongeren te vragen naar hun mening over anticonceptie. Ook Linda de Munck nam samen met mede-YouTuber Quinten Pool een video op, waarin ze samen het verantwoordelijkheidsgevoel bij mannen bespraken.

De Munck, die in haar video’s regelmatig over seks praat, vindt het belangrijk dat over dit soort onderwerpen open wordt gesproken. “Als je onderling ervaringen uitwisselt, kan je veel van elkaar leren”, zegt ze. “Ik probeer de discussie over anticonceptie aan te wakkeren. Het condoomgebruik is bijvoorbeeld echt iets waar jongeren heel laks in zijn.”

Naast YouTube probeert De Munck via haar Instagrampagina anticonceptie onder de aandacht te brengen. “Mensen voelen zich geroepen om hun eigen ervaringen in de reacties te zetten. Dat is fijn, want dat is ook precies de bedoeling.”

“Ik heb zelf nooit een langdurige relatie gehad. Ik heb wel eens meegemaakt dat een bedpartner geen condoom bij zich had. Dat is niet handig. Het initiatief kwam wel vaak van mij om het onderwerp aan te kaarten.”

© Nationale Zorggids / Frank Molema