“Och, wat heb ik toch een prachtig beroep.” Stel Olga Commandeur een vraag over het belang van bewegen voor ouderen en ze raakt niet uitgepraat. Met uitspraken vol van passie vertelt ze over haar vak. “Ik vind het zo’n geweldige, leuke, dankbare en lieve groep om mee te werken. Echt geweldig”, looft ze.

Nederland in Beweging
Commandeur probeert met haar eigen bedrijf Olga Commandeur Promotions en Yalp ouderen actief ouder te laten worden. De meeste mensen kennen haar van het ochtendprogramma Nederland in Beweging. Daarnaast geeft ze presentaties en workshops bij zorgcentra en bijeenkomsten voor ouderen. Samen met Yalp wil ze zoveel mogelijk beweegtuinen door heel Nederland aanleggen om daar ouderen wekelijks in beweging te brengen.

Ouderen in beweging krijgen is enorm belangrijk, weet Commandeur. Te weinig bewegen heeft een negatieve invloed op coginitie, fysieke gesteldheid en gedrag. Bij ouderen die te weinig bewegen gaan de hersenen achteruit wat de kans op dementie vergroot. Ook hebben deze ouderen vaker last van bijvoorbeeld botontkalking en incontinentie en is het risico dat ze vallen groter. Daarnaast kampen ze vaker met gevoelens van angst en raakt hun slaapritme ontregeld. 5 procent van de senioren in een zorginstelling is volledig inactief. Zij krijgen nooit de aanbevolen dagelijkse dertig minuten beweging. De helft van de bewoners in een zorginstelling komt één keer per week buiten en één op de tien zelfs nooit.

Spieren net als auto’s
“Je lichaam takelt sneller af als je inactief bent”, waarschuwt Commandeur. Volgens de oud-topsportster, met voornamelijk atletieksucces op de loopnummers, is het lichaam zelfdenkend. “Je lichaam zegt: ‘Heb je me niet meer nodig? Dan ga ik gewoon minder actief zijn’. Ouderen weten vaak wel waar de klok hangt, maar niet waar de klepel zit. Ik leg uit dat spieren brandstof nodig hebben, net als een auto. Als je met metaforen werkt, snappen de mensen het wel. Spiercellen breken af en bouwen zich weer op en binnen drie maanden heb je een compleet nieuwe spier. Door ze te belasten komen de spiercellen goed of zelfs sterker terug. Als ik dat vertel staan ze met hun oren te klapperen, want dit wisten ze helemaal niet. Ze krijgen hoop omdat het ook op oudere leeftijd nog mogelijk is om je spieren sterker te maken. Hun ogen beginnen dan weer te stralen.”

Sommige ouderen zullen denken dat ze te oud zijn om een halfuur per dag te bewegen, maar dat gaat er bij Commandeur niet in. Om hen te motiveren vraagt ze wat zij vroeger leuk vonden. De één haalde veel plezier uit een potje voetbal, de ander kon heerlijk koken. “Dan vraag je verder: kan je dat nu nog? Wat zou je zelf kunnen doen om dat kleine stukje plezier terug te pakken? Met kleine stapjes kan je terug naar je passie van vroeger.”

Groeiend zelfvertrouwen
De tv-presentatrice laat ouderen in zorgcentra wel eens ‘doen alsof ze heel oud zijn’. “Ze zakken dan gelijk in. Ik laat ze bewegingen doen met armen en benen en in die oude, inactieve houding voelt dat inderdaad zwaar. Vervolgens laat ik ze een veertig jaar jongere houding aannemen. Dan gaan ze opeens allemaal rechtop zitten of staan. Dezelfde bewegingen met armen en benen gaan dan opeens veel makkelijker. Ik laat ze voelen wat een actieve houding doet met het lijf. Ik zet daarna de muziek aan en laat de ouderen lekker met mij meebewegen. Als ze na afloop aan hun lichaam voelen, voelen ze zich hartstikke lekker. Dat komt door het stofje ‘endorfine’, ook wel ‘gelukshormoon’ genoemd, dat vrijkomt door bewegen.”

Ouderen onderschatten hun eigen lichaam, vindt Commandeur. Door te kijken naar wat je wél kunt, is het omslagpunt te bereiken. “Je kunt zo veel meer dan je zelf denkt. Dat blijkt ook als ik aan de slag ga in de beweegtuinen. Ouderen zeggen: ‘O, jee dat is zo gevaarlijk.’ Juist niet! Leer de mensen omgaan met prikkelendere situaties, dan kunnen ze daar op reageren. Als je bang bent dat je kind verdrinkt, dan haal je het niet weg bij het water, nee, dan leer je het zwemmen. Hetzelfde geldt voor ouderen: haal ze niet weg bij ingewikkelde situaties, maar leer ze er juist mee om te gaan.”

Beweegtuinen
Door heel Nederland heeft Yalp (draai ‘Yalp’ om en er staat ‘Play’) meer dan 150 beweegtuinen bij met name zorginstellingen gerealiseerd. Een beweegtuin stimuleert senioren om regelmatig op een ongedwongen, speelse manier te bewegen. Tegelijkertijd laten oefeningen zich direct vertalen naar het beter functioneren in het dagelijks leven en zorgen dat ouderen zich zelfverzekerder voelen in hun algemeen dagelijks handelen. Met de beweegtuinen en pleinen willen Yalp en Olga Commandeur niet alleen oud, maar ook jong meer laten bewegen. Want, hoe leuk is het om als grootouders samen met de kleinkinderen de beweegtuin in te gaan? Bewegen heeft namelijk ook een belangrijk sociaal aspect.

Commandeur: “Samen met Yalp hebben we het concept ‘Ouderen in Beweging Samen op een Olga Commandeur Plein’ ontwikkeld. Ik ga naar de locatie van het beweegplein en dan geef ik een halve dag training aan activiteitenbegeleiders, fysiotherapeuten en vrijwilligers. Ik leer ze onder anderen om out of the box te denken. Per speeltoestel kan je wel veertig tot vijftig verschillende oefeningen bedenken. Spelend, met elkaar of individueel, leer je allerlei dingen te bedenken die je kan doen. Jong en oud ontmoeten elkaar. Een kleinkind kan zijn of haar opa uitdagen en andersom. Daarnaast is het belangrijk aan ouderen steeds om feedback te vragen. Hoe kan je een bepaalde oefeningen vertalen naar het dagelijks leven? Dat motiveert.”

Schouders eronder
Mocht een zorgcentra overwegen om een beweegtuin te creëren, dan is het volgens haar van belang dat iedereen in het begeleidingsteam zijn schouders eronder zet. “Dan zie je dat ouderen makkelijker over de streep komen, zelfstandig aan de slag gaan en elkaar uitdagen. Als je niet iedereen in het begeleidingsteam meekrijgt, dan wordt de motivatie bij de ouderen ook minder. Ook al is het slecht weer, laat een beweegactiviteit altijd doorgaan. Verzin bij regen een alternatief, zodat ouderen weten dat er altijd iets wordt georganiseerd.”

Meer weten over de beweegtuin? Kijk dan op de website van Yalp: www.yalp.nl/ouderen-in-beweging.

Olga Commandeur is bezig met het boek ‘Wat beweegt jou’? Binnenkort komt hier meer informatie over. 

© Nationale Zorggids / Frank Molema